Poliole, czyli cukry alkoholowe to częsty składnik żywności funkcjonalnej, a przede wszystkim niezwykle popularnych wśród osób aktywnych fizycznie batonów sportowych. Pomimo rosnącej popularności, tak naprawdę niewiele mówi się na temat metabolizmu tych składników, a także korzyści i potencjalnych efektów niepożądanych związanych z ich spożywaniem, w związku z tym warto przybliżyć temat polioli i ich miejsca w zdrowej diecie.
Czym są i jakie mają właściwości?
Poliole to inaczej alkohole wielowodorotlenowe, czyli takie, które posiadają w swojej cząsteczce więcej niż jedną grupę hydroksylową (-OH). Dla nas jednak najbardziej interesujący jest fakt, iż znaczna część tych związków charakteryzuje się słodkim smakiem, mniejszą kalorycznością oraz innym metabolizmem niż znane nam cukry takie jak glukoza czy fruktoza. Związki te stosowane są jako substancje słodzące lub też teksturotwórcze. W krajach Unii Europejskiej, w tym również w Polsce, w przemyśle spożywczym można stosować następujące poilole : sorbitol, mannitol (E 421) izomalt (E 953), syrop sorbitolowy (E 420)), syrop maltitolowy (E 965) maltitol, laktitol (E 966) ksylitol (E 967) erytrytol (E 968).
Korzyści ze stosowania polioli
Słodki smak, niższa o około 40% kaloryczność oraz niski indeks glikemiczny i insulinowy sprawiają, że istnieje wiele potencjalnych korzyści wynikających z zastępowania sacharozy i syropów glukozowo-frukltozowych poliolami. Po pierwsze nie ulegają one pełnej absorpcji w jelicie cienkim i przechodzą dalej, do jelita grubego gdzie poddawane są fermentacji przez mikroflorę jelitową. Wchłanianie polioli przebiega dość powoli, odpowiedź glukozowa jest niewielka po ich spożyciu, nie stymulują one sekrecji insuliny. Wszystko to sprawia, że poliole wydają się być pożądanym składnikiem diety osób odchudzających się, dbających o sylwetkę oraz – diabetyków. Co więcej poliole nie wywołują próchnicy, a niektóre z nich – takie jak ksylitol – mogą zapobiegać tej chorobie
Bezpieczeństwo stosowania i skutki uboczne
Światowa Organizacja Zdrowa (WHO), nie ustaliła dziennego pobrania tzw. ADI (Acceptable Daily Intake – ADI) dla polialkoholi używanych w przemyśle spożywczym. Oznacza to, iż nie są znane działania toksyczne tych substancji i uznaje się je za bezpieczne. Warto jednak wiedzieć, że specyficzne właściwości polioli sprawiają, że mogą wywoływać wzdęcia, biegunkę oraz niestrawność. Szczególnie wrażliwe na ich niekorzystne działanie są osoby z rozmaitymi zaburzeniami funkcji przewodu pokarmowego takimi jak choćby IBS, jak i też w przypadku nietolerancji laktozy (laktitol).
Podsumowanie
Produkty żywnościowe, w których cukry takie jak sacharoza zastąpione zostają poliolami stanowić mogą interesujący składnik diety osób aktywnych fizycznie, odchudzających się i diabetyków. Warto jednak pamiętać, że stosowanie polioli może prowadzić do zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego i w konsekwencji powodować odwodnienie oraz niedobory witaminowo-mineralne. W przypadku stosowanie polioli w produktach żywnościowych stosuje się zasadę quantum saris, zgodnie z którą dawka danego składnika nie powinna przekraczać wartości koniecznych do osiągnięcia pożądanego efektu.
