W przypadku nadciśnienia tętniczego ciśnienie skurczowe lub rozkurczowe przekracza granicę normy. Wspomniany stan może występować stale albo okresowo. Jeżeli krew oddziałuje na ściany naczyń krwionośnych ze zbyt dużą siłą, dochodzi do ich uszkodzenia, co z kolei prowadzi do następnych negatywnych skutków dla zdrowia. Co powoduje wystąpienie nadciśnienia? Jakie są objawy tej choroby i jak ją leczyć?
Przyczyny nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze miewa charakter pierwotny – czyli samoistny – lub wtórny. W większości przypadków rozpoznaje się nadciśnienie tętnicze pierwotne. Oznacza to, że trudno ustalić bezpośrednią przyczynę zaistnienia tego stanu. Powszechnie uznaje się, że wspomnianą postać nadciśnienia samoistnego wywołują czynniki genetyczne albo środowiskowe.
W przypadku wtórnego nadciśnienia tętniczego przyczyną jest trwający już w organizmie proces chorobowy. Zazwyczaj za powstanie omawianego stanu odpowiedzialne są choroby nerek, tętnic, obturacyjny bezdech senny, rzucawka albo stan przedrzucawkowy. Na pojawienie się nadciśnienia tętniczego wtórnego mają wpływ również zaistniałe schorzenia gruczołów dokrewnych (np. tarczycy). Do występowania podwyższonego ciśnienia prowadzą też stres, palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, zażywanie narkotyków i stosowanie określonych leków (np. kortykosteroidów, inhibitorów MAO czy doustnych środków antykoncepcyjnych).
Objawy nadciśnienia tętniczego
U większości chorych na samoistne nadciśnienie tętnicze, jeżeli nie występują powikłania, nie pojawiają się inne objawy niż podwyższone ciśnienie. O obecności choroby pacjenci zwykle dowiadują się przypadkowo, np. podczas badań kontrolnych. Zdarza się jednak, że chorzy na nadciśnienie samoistne zauważają u siebie inne symptomy takie jak szumy uszne, zaburzone widzenie, pulsujący ból głowy, problemy ze snem, bóle w klatce piersiowej, męczliwość oraz nudności.
Dodatkowe symptomy związane z nadciśnieniem tętniczym wtórnym zależą od przyczyny choroby. Na zaistnienie choroby mogą wskazywać odmienne wartości ciśnienia tętniczego mierzonego na prawym i lewym ramieniu czy kończynach dolnych i górnych, obecność szmerów sercowych i naczyniowych, a także symptomy pozwalające na rozpoznanie przerostu lewej komory serca. Ponadto zdarza się, że występuje osłabione tętno na tętnicach udowych, oraz że otrzymuje się nieprawidłowe wyniki badań dna oka albo wyczuwa się powiększenie nerek w badaniu palpacyjnym.
Rozpoznanie nadciśnienia
Aby móc rozpoznać wystąpienie nadciśnienia tętniczego, należy przeprowadzić pomiary ciśnienia krwi. Trzeba ocenić poziom ciśnienia skurczowego oraz rozkurczowego względem obowiązujących norm. Najlepiej, by pomiary były przez jakiś czas regularnie wykonywane przez pacjenta, a ich wyniki zapisywane w dzienniczku do porównania. Jeżeli lekarz uzna to za uzasadnione, w celach diagnostycznych może zlecić dodatkowe badania: EKG, morfologię, badanie biochemiczne krwi albo badanie moczu.
Jak leczyć nadciśnienie?
Podjęcie leczenia nadciśnienia tętniczego pozwala ograniczyć ryzyko wystąpienia powikłań, do jakich może prowadzić wspomniana choroba. Zastosowane formy terapii zależą od wieku, wysokości ciśnienia, rodzaju nadciśnienia, obecności powikłań czy uszkodzeń narządów wewnętrznych oraz od chorób współistniejących. Jeśli u pacjenta wystąpiło łagodne nadciśnienie i nie występują dodatkowe czynniki ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia, kluczowa jest zmiana stylu życia. Jeśli wprowadzone modyfikacje nie przynoszą skutku, dopiero wówczas rozpoczyna się leczenie farmakologiczne.
Jeżeli ciśnienie tętnicze jest wysokie lub bardzo wysokie, a także pojawiają się dodatkowe czynniki ryzyka, niezwłocznie trzeba zmodyfikować styl życia i rozpocząć stosowanie leków hipotensyjnych. Najczęściej przepisywane preparaty na nadciśnienie to tzw. betablokery, blokery receptora angiotensyny, inhibitory ACE, diuretyki, oraz blokery kanału wapniowego. U osób z wysokim, ale prawidłowym ciśnieniem tętniczym, jak również u młodych pacjentów ze stwierdzonym izolowanym nadciśnieniem skurczowym nie przeprowadza się leczenia farmakologicznego.
Nadciśnienie tętnicze może mieć różne przyczyny i przebieg. Zdarza się, że podwyższone ciśnienie krwi okazuje się jedynym objawem, choć w wielu przypadkach występują dodatkowe symptomy charakterystyczne dla tej choroby. Leczenie nadciśnienia zależy od stanu zdrowia i wieku pacjenta, a także przebiegu jego schorzenia. Oznacza to, że zanim zacznie się stosować jakiekolwiek środki regulujące ciśnienie krwi, koniecznie trzeba skonsultować się z lekarzem, aby uniknąć niepożądanych skutków użycia leków.
